İtlərin burun daxili quruluşu çox mürəkkəbdir və qoxu molekullarını tutmaq üçün xüsusi hüceyrələrdən ibarətdir.
İtlərin burunlarında təxminən 220 milyon - 300 milyon qoxu reseptoru var (insanlarda isə 5 milyon civarında).
Bu çox sayda reseptor sayəsində itlər qoxuları çox incə detallarla ayırd edə bilir.
İtlərin burun boşluğu xüsusi bir anatomiyaya malikdir ki, bu da qoxunun ayrı-ayrı molekullarını eyni anda qəbul etməyə imkan verir.
İtlərin beynində qoxu mərkəzi (olfaktori lob) insanlara nisbətən təxminən 40 dəfə böyükdür.
Bu, qoxulara daha çox diqqət ayırmaq və onları dəqiq analiz etmək qabiliyyətini artırır.
İtlər ətrafdakı bütün obyektlərin, canlıların və insanların qoxusunu toplayaraq onları "oxuyur".
Bu, insanın gördüyü və eşitdiyi kimi, onların dünyanı qavrayışıdır.
İtlər feromonlar vasitəsilə bir-biri ilə ünsiyyət qururlar.
Feromonlar xüsusi kimyəvi maddələrdir, onları digər heyvanlar buraxır və digər itlər bu qoxunu hiss edərək müxtəlif mesajlar alır.
İtlər digər itin cinsiyyəti, sağlamlıq vəziyyəti, həyəcanı, hamiləliyi və ya əhvalını bu feromonlardan anlaya bilir.
İtlər ərazilərini sidik və feromonları vasitəsilə işarələyir.
Bu əraziləri iyləyərək başqa itlərin və ya heyvanların orada olub-olmadığını və kim olduğunu müəyyən edir.
İtlər qidanın keyfiyyətini, zəhərli və ya təhlükəli olub-olmadığını qoxu ilə yoxlayır.
Yeni və yad qoxulara qarşı ehtiyatlılıqla yanaşırlar, bu da onları təhlükələrdən qoruyur.
İtlərin burun daxilindəki xüsusi hüceyrələr qoxuları ayrı-ayrı qatlara ayırır.
Beləliklə, it bir anda birdən çox qoxunu analiz edə bilir.
İtlər burunlarını ayrı-ayrı kanallardan havanı götürür, bir tərəfdən qoxu analiz edilir, digər tərəfdən nəfəs çıxarılır.
Bu xüsusiyyət qoxuların daha təmiz qəbuluna kömək edir.
İnsan üçün əsas duyğu görmə və eşitmədirsə, itlər üçün əsas duyğu qoxudur.
İtlərin dünyanı iyləyərək qavraması insanın gördüyü kimi canlı və zəngin informasiya ilə doludur.
İtlər qoxu ilə yönləndirilərək müxtəlif tapşırıqları öyrənir: itkin insanları tapmaq, narkotik maddələri aşkarlamaq, partlayıcıları müəyyən etmək və s.
Bu qabiliyyət onların peşəkar işlərdə istifadə edilməsinin əsas səbəbidir.
İtlərə qoxu tapma oyunları oynatmaq onların zəka inkişafına və emosional sağlamlığına müsbət təsir edir.
Gizli yeməklərin tapılması, fərqli qoxuların ayırd edilməsi kimi tapşırıqlar tövsiyə olunur.
Vəhşi əcdadlarından gələn davranışdır, təbii olaraq hər şeyi iyləməklə ətrafdakı təhlükələri və imkanları qiymətləndirirlər.
Hər yeni obyekt və ya şəxs it üçün maraqlıdır və qoxu ilə daha yaxşı tanınır.
İtlər iyləməklə digər heyvanlar və insanlarla sosial münasibətlər qurur.
İtlərin inkişaf etmiş qoxu duyğusu axtarış-xilasetmə əməliyyatlarında çox faydalıdır.
Onlar xəstəlikləri qoxu ilə aşkar edə bilir (məsələn, bəzi xərçəng növləri, şəkər xəstəliyi).
İtlərin bu qabiliyyətindən istifadə edərək təhlükəsizliyi təmin etmək mümkündür.
İtlərin burunlarını təmiz saxlayın, kimyəvi maddələr və zəhərli qoxulardan qoruyun.
Onlara qoxu oyunları və tapmaca məşqləri verin.
Yeni yerləri və insanları tanıtdırarkən sakitlik və səbir göstərin ki, qoxu ilə öyrənə bilsinlər.
İtlərin iyləmə ehtiyacını kəsərli şəkildə məhdudlaşdırmayın, bu onların əsas dünyanı qavrama yoludur.
İtlər hər şeyi iyləyir, çünki qoxu onlar üçün əsas dünyanı qavrama və ünsiyyət vasitəsidir. Bu, onların həyatda qalması, sosial münasibətləri və ətraf mühiti tanıması üçün vacib instinktdir. İnsanların danışıq və görmə kimi duyğulara güvəndiyi kimi, itlər də qoxuya güvənirlər.