İtim çox qaşınır, səbəbi nə ola bilər?

1. Qaşınma nədir və niyə vacib simptomdur?

Qaşınma (tibbi adı ilə pruritus) – dəridə narahatlıq hissinin yaranması nəticəsində heyvanın özünü qaşımağa, yalayıb dişləməyə və ya divana sürtünməyə başlamasıdır.
Əgər bu simptom uzun müddət davam edərsə, bu itdə:

• Dəri yaraları,

• İkinci dərəcəli infeksiyalar,

• Tüklərin tökülməsi
  və xroniki stress yarada bilər.

---

2. Əsas səbəblər qruplaşdırılaraq izahı

Qaşınmanın səbəbləri aşağıdakı 6 böyük kateqoriyaya bölünür:

---

 A) Parazitlər (Bit, birə, gənə, sarcoptik gənələr və s.)

Əlamətlər:

• Qarnın altı, qulaqlar arxası və quyruq kökündə şiddətli qaşınma.

• İt tez-tez sürtünür, dişləyir və tüklər tökülür.

• Bəzən dəri qızarır, qabıqlanır və ya yaralar görünür.

Növləri:

• Birə – ən yayılmış; mikroskopik olsa da, dişlədikdə allergik reaksiya yarada bilər.

• Sarcoptes gənəsi – qulaq, dirsək və qarında qaşınma ilə gedən qaşınan uyuz (sarkoptoz).

• Demodex – daha dərin dəridə yaşayır, immun sistemi zəif itlərdə rast gəlinir.

Müalicə:

• Damlalar (Frontline, Advocate), ağız dərmanları (NexGard, Bravecto), şampunlar.

• Gənə varsa – dərhal çıxarılmalı və müalicə aparılmalıdır.

• Uyuz hallarında – xüsusi testlər və baytar nəzarəti vacibdir.

---

 B) Allergiyalar

1. Qida Allergiyası

• Tez-tez toyuq əti, süd, buğda, soya allergiyaya səbəb olur.

• Qaşınma ilə yanaşı qulaq infeksiyası, ishal, qusma, pəncə yalama ola bilər.

2. Ətraf Mühit Allergiyası (Atopik dermatit)

• Polen, ev tozu gənələri, küf, ətirli sabunlar səbəb ola bilər.

• İt yaz və payız aylarında daha çox qaşınırsa, bu növ daha ehtimaldır.

Müalicə:

• Qida allergiyası üçün hüceyrə testləri və eliminasiya pəhrizi.

• Ətraf allergiyalara qarşı antihistaminiklər, kortizon, lokal sprey və allergen immunoterapiyası.

---

 C) Dərinin quruması və baxımsızlıq

• Tez-tez yuyulan və ya düzgün şampun istifadə edilməyən itlərdə dərinin qoruyucu yağ təbəqəsi pozulur.

• Qış aylarında, quru hava şəraitində daha çox rast gəlinir.

Müalicə:

• Nəmləndirici şampunlar (aloe vera, yulaf əsaslı).

• Daxilə verilən Omega-3, Omega-6 yağ turşuları (balıq yağı əlavəsi).

• Yuma tezliyi 3-6 həftədən bir olmalıdır (cəinsindən və dəri tipindən asılı olaraq).

---

 D) Göbələk və Bakterial Dəri İnfeksiyaları

Mantar infeksiyası:

• Yuvarlaq tüksüz sahələr, qabıq və ya pis qoxulu bölgələr.

• Ən çox qulaq, boyun və pəncə aralarında olur.

Bakterial infeksiyalar (piodermiya):

• Qaşıntı ilə yanaşı irinli yaralar, qızartı, dəridə istilik hiss olunur.

Müalicə:

• Veterinar tərəfindən təyin edilən antifungal və antibakterial kremlər, oral dərmanlar.

• Müxtəlif infeksiyalar üçün müxtəlif dərmanlar tələb olunur, bu səbəbdən özbaşına müalicə tövsiyə edilmir.

---

 E) Psixoloji və davranışsal səbəblər

• Can sıxıntısı, tənhalıq, diqqətsizlik, yeni bir heyvanın evə gəlməsi və ya ətraf mühit dəyişikliyi.

• İt özünü yalayaraq, dişləyərək sakitləşdirməyə çalışır.

Müalicə:

• Zehni məşğulluq (oyunlar, tapmaca oyuncaqlar).

• Gündəlik gəzintilər və fiziki məşğuliyyət.

• Zəruri hallarda vet. nəzarətində sakitləşdirici təbii əlavələr (melisa, valerian və s.)

---

 F) Digər səbəblər

• Dəri şişləri və ya immun sistem pozğunluqları.

• Hormon balanssızlığı (hipotiroidizm və ya Kuşinq sindromu).

• Yeni istifadə olunan dərman və ya kosmetik vasitələrə reaksiya.

Bu səbəblər daha nadirdir və dəqiq diaqnoz üçün testlər və analizlər tələb olunur.

---

Nə etməli? – Addım-addım

---

Əlavə Baytarlıq Testləri

• Dəri kazıntısı mikroskopiyası

• Göbələk testi (Wood lamp, kültür)

• Qan analizi və tiroid hormon səviyyəsi

• Allergiya testləri (intradermal və ya seroloji)

---

 Yekun Nəticə

“Qaşınma simptomdur, səbəb deyil!”
Ən mühüm addım səbəbi düzgün təyin etməkdir, çünki eyni simptom (qaşınma) fərqli səbəblərdən (pire, göbələk, allergiya, stress) qaynaqlana bilər.
Əgər probleminiz uzunmüddətlidir və evdə tətbiq etdikləriniz nəticə vermirsə – təxirə salmadan baytara aparın.